Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ

Φόβος είναι το συναίσθημα το οποίο αναπτύσσεται εξ αιτίας μιας έντονης απειλής που αναγκάζει το άτομο να απομακρυνθεί από το επικίνδυνο αίτιο ή να κρυφτεί και σε μικρότερο ποσοστό να επιτεθεί ενάντιά της ν’ αναμετρηθεί με αυτήν και να την αντιμετωπίσει, γεγονός που τελικά οδηγεί στην αντιμετώπιση του φόβου.

Πρόκειται για ένα βασικό μηχανισμό επιβίωσης σαν ανταπόκριση σε ένα ειδικό ερέθισμα όπως ο πόνος, ή η απειλή κινδύνου. Δηλαδή ο φόβος είναι η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να προσμετρά τον κίνδυνο τις διαστάσεις του και να οδηγείται σε μια απόφαση-ώθηση σχεδόν αστραπιαία, να τον αντιμετωπίσει ή να ξεφύγει από αυτόν. Είναι η λεγόμενη απόκριση μάχης ή φυγής (fight-or-flight response)

Σε συνθήκες υπερβολικού φόβου (τρόμου, φρίκης, ένοπλης απειλής κ.λπ., το άτομο μπορεί να παγώσει ή να παραλύσει καθιστάμενο ανίκανο να αντιδράσει. Τα συναισθήματα κατά τους John B. Watson[1], Robert Plutchik, and Paul Ekman αποτελούν μια μικρή ομάδα βασικών ενδογενών συναισθημάτων που μετρώνται στα δάχτυλα της μιας χειρός. Αυτά είναι η χαρά, η λύπη, η ενοχή, ο φόβος, η ντροπή, ο θυμός και το άγχος που προέρχεται από ένα διάχυτο αίσθημα αγωνίας, ανησυχίας, χωρίς κάποια συγκεκριμένη ή άμεση εξωτερική απειλή.

Οι πιο κοινοί φόβοι είναι σύμφωνα με μελέτες, τα φαντάσματα, η ύπαρξη σατανικών δυνάμεων, οι κατσαρίδες, οι αράχνες, τα φίδια, το ύψος, το νερό, το κλείσιμο σε στενούς χώρους όπως το ασανσέρ, τα τούνελ, οι γέφυρες, οι βελόνες, η κοινωνική απόρριψη, η αποτυχία, οι εξετάσεις και η ομιλία προς το πλήθος.

Οι πέντε πιο βασικοί και οι πιο μεγάλοι φόβοι από τους οποίους πιστεύεται ότι προκύπτουν όλοι οι άλλοι, είναι:. 1) Ο φόβος της εκμηδένισης, ή αλλιώς ο φόβος του θανάτου.  Η ιδέα ότι δεν θα ζεις για πολύ, ότι πλησιάζει το τέλος, διεγείρει ένα πρωτογενές υπαρξιακό άγχος σε όλους τους φυσιολογικούς ανθρώπους 2) Ο φόβος της αναπηρίας λόγω χασίματος κάποιου σωματικού οργάνου. Το δυσάρεστο αίσθημα πως τα σωματικά σου όρια έχουν αυθαίρετα παραβιαστεί. 3) Το χάσιμο της αυτονομίας ώστε μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα στον εαυτό. Όταν νιώθει κάποιος ακινητοποιημένος, παράλυτος, παγιδευμένος, αναγκασμένος να ελέγχεται από τις περιστάσεις. 4) Ο αποχωρισμός, όπως ο φόβος απόρριψης, εγκατάλειψης από την κοινωνική ομάδα που ανήκεις, ιδίως αν σε αποδιώξει η ίδια η ομάδα. 5) Ο θάνατος του ΕΓΩ, ο φόβος της ταπείνωσης, της περιφρόνησης, της ντροπής, του εξευτελισμού της προσωπικότητας, η βαθιά αίσθηση πως δεν σε εμπιστεύονται οι άλλοι, γεγονός που προσβάλλει την αυτοεικόνα, την αντίληψη της συνοχής και της απαρτίωσης του εαυτού, το διακύβευμα πως δε θα ελκύει πια την αγάπη, τη στοργή.

Η δημιουργία του φόβου εξαρτάται και από τις διαπολιτισμικές και ιστορικές εμπειρίες ειδικά στην παιδική ηλικία. Επιδείξεις με βίντεο αποδεικνύουν πως τα άτομα παίρνουν όμοιες εκφράσεις φόβου στην έκφρασή τους αλλά και σε άλλες συγκινησιακές καταστάσεις. Ο φόβος μαθαίνεται. Στην καθημερινή μας ζωή ο φόβος αποκτάται εξ αιτίας ενός τραυματικού προσωπικού επεισοδίου. Π.χ. Πέσιμο σε πηγάδι (πηγαδοφοβία). Σε μελέτη των Andreas Olsson, Katherine I. Nearing and Elizabeth A. Phelps[2] προτείνεται η άποψη ότι κάποιος μαθαίνει να φοβάται είτε από προσωπικές τραυματικές εμπειρίες είτε παρατηρώντας τον φόβο των άλλων. Ο πυρήνας αμυγδαλή φαίνεται ότι  ενδοβάλλει, καταγράφει και τις δύο εμπειρίες τόσο τις προσωπικές όσο και των άλλων. Έτσι εκδηλώνεται μια κατάσταση ετοιμότητας του ατόμου. Η αμυγδαλή είναι ο τόπος όπου επικεντρώνεται το σύνολο των νευροβιολογικών φαινομένων που συνδέονται με τον φόβο, εντοπιζόμενη πίσω από την υπόφυση. Ο ρόλος της συνδέεται με το κύκλωμα μάθησης του φόβου. Η μνήμη φόβου, η προσαρμογή στο στρες και η ειδική τροποποίηση της συγκινησιακής φόρτισης μέσω της διαδικασίας της μάθησης ξεκινάει από τις αμυγδαλές[3]. Η παρουσία ενός απειλητικού ερεθίσματος, γεννάει την έκκριση ορμονών που επηρεάζουν το φόβο και την επιθετικότητα. Άπαξ και η ανταπόκριση στο ερέθισμα με τη μορφή του φόβου ή της επιθετικότητας αρχίζει, η αμυγδαλή απελευθερώνει την έκκριση ορμονών στο σώμα θέτοντας το άτομο σε κατάσταση εγρήγορσης, κατά την οποία είναι έτοιμο να κινηθεί, να τρέξει, να πολεμήσει κ.λπ. Η αμυντική ανταπόκριση γενικά αναφέρεται στην φυσιολογία σαν αντίδραση μάχης ή φυγής, ρυθμιζόμενη από τον υποθάλαμο.

Μόλις ηρεμίσουν τα πράγματα, και δεν υπάρχουν παρόμοιες δυνητικές απειλές, η αμυγδαλή θα στείλει πληροφορίες στη μέση προμετωπιαία έλικα του φλοιού, όπου αποθηκεύεται η εμπειρία στη μνήμη για παρόμοιες μελλοντικές καταστάσεις. Αυτή η λειτουργία αποθήκευσης της μνήμης στην μέση προμετωπιαία έλικα αποκαλείται σταθεροποίησης της μνήμης. Μερικές από τις ορμόνες που εκκρίνονται στην κατάσταση μάχης ή φυγής από το άτομο, περιλαμβάνουν την επινεφρίνη, την νορεπινεφρίνη και την κορτιζόλη. Η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος του εγκεφάλου καταγράφουν το συναίσθημα του φόβου μέσω της πλαστικότητας των νευρωνικών συνάψεων. Έτσι αναπτύσσεται η αντανακλαστικού τύπου  φοβική εξάρτηση (fear conditioning).

Απόπειρες χειρισμού του φόβου και εξοικείωσης μαζί του γίνεται συμβολικά με την ενασχόληση και παρακολούθηση κινηματογραφικών ταινιών τρόμου, φυσικών καταστροφών κ.λπ. Ένας άλλος τρόπος να δαμάσει κάποιος τον φόβο του είναι να κάνει μαθήματα αυτοάμυνας. Επίσης η συμμετοχή σε ιδεολογίες που οδηγούν σε εθνικιστικού τύπου κόμματα, τα οποία υπόσχονται να προστατεύσουν την πατρίδα από τους εξωτερικούς εχθρούς της, τους λαθρομετανάστες, τους ντόπιους προδότες και δοσίλογους που την καταστρέφουν και την διαφθείρουν, προσφέρει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να χαλιναγωγήσει κάποιος το φόβο του. Όταν νιώθεις πως όλα γύρω σου χάνονται άρα βουλιάζεις και συ, μια ομάδα που φαντάζει δυνατή, ενωμένη σε μια γροθιά, σε ελκύει να ενταχθείς για να επιβιώσεις. Το ίδιο συμβαίνει μετά από μια φυσική καταστροφή, ή εθνική συμφορά, Γερμανική Κατοχή του 1941, (τα αντιστασιακά κινήματα) με την εισβολή στην Κύπρο, ο φόβος και η ηττοπαθείς διάθεση αντικαταστάθηκε από την ευφορία της πολιτειακής αλλαγής, την πτώση της χούντας και την έξαρση του συναισθήματος της ελευθερίας και το βάθεμα του δημοκρατικού ήθους και πνεύματος.

 

ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Όπως γίνεται ευκόλως κατανοητό, οι κυβερνήσεις, η εξουσία γενικά και οι μυστικές υπηρεσίες, εκμεταλλεύονται το αίσθημα του φόβου για να χειριστούν και να ελέγξουν τους υπηκόους τους. Οι ηγέτες χρησιμοποιούν τη γλώσσα του φόβου ώστε οι λαοί να υποτάσσονται και να συμμορφώνονται. Υπήκοοι όνομα και πράγμα. Ο φόβος και το δέος είναι ό,τι πρέπει για να επιβάλλουν οι πολιτικοί την ανακατανομή της πίτας και να διαιωνίσουν την παραμονή τους στην εξουσία.

Στην σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα το εμπεδώνει αυτό καθημερινά στο πετσί του ο Έλληνας και η Ελληνίδα από τα κανάλια και τα ραδιόφωνα με τους κλαυθμούς, τους οδυρμούς και τους αφορισμούς των πολιτικών εγκαθέτων όπως, «δεν υπάρχει άλλη λύση εκτός από τα μνημόνια για να μην καταλήξουμε στη χρεοκοπία και καταστραφούμε ολοκληρωτικά». Απηυδισμένος, απελπισμένος ο Έλληνας πολίτης συμμορφώνεται ατομικά και συλλογικά σκεπτόμενος την όπως-όπως αυτοσυντήρησή του. «Για να μην πάμε χειρότερα. Να την βγάλουμε προς το παρόν καθαρή» Με αυτό τον πανούργο τρόπο φέρνουν έναν ολόκληρο λαό προ αδιεξόδου με τη δικαιολογία της επιτακτικής ανάγκης. Της μοναδικής υπάρχουσας λύσης χωρίς άλλη εναλλακτική άποψη. Την ίδια ώρα δολίως, τα ΜΜΕ, οι πολιτικοί και τα φερέφωνά τους, οι κομματικοί ινστρούχτορες-συνδικαλιστές, κρύβουν την αντίθετη άποψη και εμποδίζουν με κάθε τρόπο να ακουστούν άλλες φωνές, διαφωνούντων πολιτικών, οικονομολόγων, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων, συνταγματολόγων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το Σύνταγμα έχει γίνει κουρέλι με τα μνημόνια και τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, πως η επιστροφή στη δραχμή είναι η προτιμότερη λύση, ότι η μονομερής άρνηση του χρέους μας λύνει τα χέρια, ότι αν γίνει προσφυγή στα διεθνή δικαστήρια βάσει του Διεθνοιύς Δικαίου και προηγούμενων ομοίων αποφάσεων δικαιώνεται ο λαός έναντι τον τοκογλύφων δανειστών του κ.ά.

Με παρόμοιο τρόπο έδρασε ο Τζ. Μπους Τζούνιορ, με τη σκόπιμη υπονόμευση με εκρηκτικά και κατεδάφιση των διδύμων Πύργων την 9/11/2001[4]. Δεν έδωσε καν την ευκαιρία στο αμερικανικό λαό, να σκεφτεί, αλλά τους είπε ξεκάθαρα, προσδιορίζοντας τον ένοχο, χωρίς κανένα ενδοιασμό πως «πρόκειται για τρομοκρατική επίθεση από την Αλ Κάιντα» και αμέσως μετά, πριν συνέρθει ο μέσος Αμερικανός από το σοκ, το φόβο, το θυμό και την αγανάκτησή του, έκανε επίθεση στο Αφγανιστάν για να τιμωρήσει δήθεν τους τρομοκράτες και τον Μπιν Λάντεν, ο οποίος όπως είπε σε συνέντευξη του σε εφημερίδα[5], «δεν είχα καμία γνώση αυτών των επιθέσεων… Το Ισλάμ απαγορεύει αυστηρά τη δολοφονία αθώων γυναικών και παιδιών…». Και φυσικά ο κος Μπους τζούνιορ, δε σταμάτησε μόνο στην εισβολή στο Αφγανιστάν, εισέβαλλε στο «γειτονικό Ιράκ με το οποίο οι ΗΠΑ συνορεύουν», γιατί είχε αποθηκευμένα όπλα χημικού και βιολογικού πολέμου που δεν αποδείχθηκαν ποτέ. Τα ίδια ακριβώς εποίησε και ο έτερος Καππαδόκης, η υποτελής ορντίναντσα του Μπους, ο Εγγλέζος πρωθυπουργός Τόνυ Μπλερ, εξασφαλίζοντας την ανοχή αν όχι και τη βοήθεια μιας άχρωμης, άοσμης, ανερμάτιστης ιδεολογικά και πολιτικά, κατώτερης των περιστάσεων και χαμερπούς Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι Αμερικανοί πολίτες φυσικά κάτω από την ένταση και το σοκ της επώδυνης εμπειρίας των εγκλωβισμένων να πηδούν από τα παράθυρα των διδύμων Πύργων λίγο πριν καταρρεύσουν, δέχτηκαν χωρίς αντίρρηση, ό,τι τους πρότεινε άρον-άρον, χωρίς να το φιλτράρουν από την κριτική σκέψη. Τα ΜΜΕ φόβισαν το λαό που υποτάχτηκε ευκολότερα στα επεκτατικά σχέδια της πολιτικο-στρατιωτικο-βιομηχανικής ελίτ. Μήνες μετά, όταν επικράτησε ψυχραιμότερη σκέψη, άρχισαν να δυσπιστούν και να μαζεύουν πληροφορίες για την πτώση των Πύργων. Τότε αποκαλύφθηκε ότι οι Πύργοι ένα μήνα πριν είχαν προσλάβει μια ιδιωτική εταιρεία φύλαξης, οι προηγούμενοι σεκιουριτάδες είχαν φύγει και οι Πύργοι είχαν υπονομευθεί με εκρηκτικά. Αργότερα πολλοί επιστήμονες υποστήριξαν ότι η κατεδάφισή τους δείχνει να έγινε με σταδιακές εκρήξεις που έφτασαν μέχρι το 5^ο υπόγειο πάτωμα. Κι όμως  μέχρι σήμερα το 64% των αμερικανών πιστεύει ότι τα δύο αεροπλάνα τους γκρέμισαν, κάτι εντελώς αδύνατο να στηριχτεί επιστημονικά.                  

Οι κοινωνικοί μηχανικοί γνωρίζουν πως ο φόβος είναι μια μορφή πρέζας. Όταν συντηρούν το φόβο του πολίτη με καταστροφικού τύπου ειδήσεις, με καταστροφολογικές διαλέξεις, ομιλίες, συγγραφικό υλικό, μελέτες και αναλύσεις για την τρομοκρατία, τον φτάνουν στο σημείο να λέγει «φοβάμαι, άρα υπάρχω». Μένει επομένως ευχαριστημένος ότι ζει έστω μέσα στην ανασφάλεια και τη μιζέρια, αλλά τουλάχιστον ζει, σαν λαγός, υπάρχει, σαν κυνηγημένος αρουραίος μέσα στο τουνέλι του, αλλά υφίσταται έστω κι έτσι. Ο Τζωρτζ Ουέλς[6] στο βιβλίο του ‘Ο Πόλεμος των Κόσμων’ αναφέρεται σε μια εισβολή από τον Άρη και περιγράφει μια τέτοια κατάντια του ανθρώπινου είδους μπρος στον προχωρημένο πολιτισμό των Αρειανών.

Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται οι δοσίλογοι, εθνοπροδότες, κουίνσλιγκ πολιτικοί για να κάμψουν το ηθικό ενός λαού. Με την κινδυνολογία, διαιωνίζουν την ανασφάλεια και τον φόβο του. «Αν χρεοκοπήσουμε» επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους, «θα ’ρθει η καταστροφή. Θα αδειάσουν τα ράφια από τροφές. Δεν θα έχετε γάλα για τα παιδιά σας, ούτε φάρμακα. Μια ένεση ινσουλίνης για τον διαβητικό θα πουλιέται μια περιουσία από τον μαυραγορίτη. Θα διαλυθεί η κοινωνική συνοχή, θα καταρρεύσει η αστυνομία και το σύστημα κρατικής ασφάλειας. Συμμορίες πειναλέων ληστών θα εισβάλλουν στα σπίτια σας, θα σας λεηλατούν και θα σας σκοτώνουν. Θα βιάζουν τις γυναίκες σας και τα παιδιά σας και η έλλειψη προστασίας (σχ. γράφοντος: Πότε υπήρχε προστασία; Πότε την εγγυήθηκε τα τελευταία 5 χρόνια, στον απλό αστό, το ελληνικό κράτος;) λόγω αδυναμίας της αστυνομίας θα κάνει τη ζωή σας κόλαση». (σχ. γράφοντος: Δεν αναφέρεται πουθενά ότι τα περιπολικά δεν έχουν βενζίνα για να κινηθούν). Χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα τα χάλια της Αργεντινής και της Βολιβίας και με το φόβο πως θα καταντήσει σαν αυτούς, ο ελληνικός λαός, είναι έτοιμος να δεχτεί και τα πιο θανατηφόρα σχέδια πείνας, περικοπής των μισθών και των συντάξεων που του προτείνουν οι πολιτικοί, προκειμένου να επιστρέψει σε μια φαντασιακή ειρήνη και ησυχία που του υπόσχονται πως θα έρθει το 2016, το 2020 ή το 2040. Για να αποφευχθεί το επερχόμενο χάος αν π.χ. επιστρέψουμε στη δραχμή, κάνει ακόμη μια υποχώρηση και μετά άλλη μια… και ας τον στραγγαλίζουν ψυχικά, ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και ας του επιβάλλουν όλο και πιο ασφυκτικά φορολογικά μέτρα. Στο μυαλό των πολλών δεν περνάει η πιο απλή σκέψη, πως τα καταφέρναμε τόσα χρόνια με τη δραχμή; Αλλά για να σκεφτεί κάποιος κριτικά πρέπει να είναι ψύχραιμος, να ακούσει όλες τις αντίθετες απόψεις, να μην φοβάται και να μην ενεργεί υπό το κράτος του φόβου, της καταστροφής και του πανικού.

Κάτω από τον προπαγανδιστικό κλοιό, της επικείμενης οριστικής απώλειας ζωής και περιουσίας, απελπισμένος ο λαός ζητάει έναν σωτήρα (Πέπε Γκρίλο) που δεν έρχεται ή κι αν έρθει, δε θα τον μάθει γιατί τα ευνουχισμένα ΜΜΕ τον κρύβουν και τον αντιμάχονται. Έπειτα, οι μέτριοι πολιτικοί και τα συμβιβασμένα κόμματα της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης  τον έχουν απελπίσει. «Κι αν βγει κάποιος τίμιος», σου λένε, «κι αυτός θα διαφθαρεί. Άρα δεν υπάρχει λύση», έτσι απογοητεύεται και παθητικοποιείται. Αντιτείνουν σκόπιμα κι επιμένουν σ’ όποιον προσπαθεί να δώσει ελπίδα, χρησιμοποιώντας το ηττοπαθές επιχείρημα, ότι ο αδιάφθορος θα τους απογοητεύσει, διότι αργά η γρήγορα θα ασθενήσει από τη νόσο που καλείται ‘αλαζονεία της εξουσίας’. «Πήραν τα μυαλά του αέρα» λέει ο λαός. Σπάνια να βγει ένας Τσάβες, ένας Χουαρέζ ή ένας Γκάντι.  Η χρονική καθυστέρηση και η ανικανότητα αναγνώρισης του παιχνιδιού που παίζεται εις βάρος του λαού από την προδοτική ηγεσία του, είναι ό,τι καλλίτερο για τους κρατούντες. Η πλειοψηφία του λαού είναι χαμένη στον κόσμο της, στην εικονική πραγματικότητα που του φτιάχνουν, δεν αντιλαμβάνεται αν δεν επιμείνει ο ειδικός επιστήμων, πάνω από 8 τουλάχιστον φορές ότι, εφόσον δεν κινητοποιείται ο κόσμος και δεν συμμετέχει σε μια αμεσοδημοκρατικού τύπου διαδικασία, δε θα εξασφαλίσει την ελευθερία του από τους προδότες και υποτελείς στα ξένα συμφέροντα, πολιτικούς.

Αμφισβητεί να πιστέψει στη νίκη του λαού με μια Συντακτική Εθνοσυνέλευση, κι ένα νέο Σύνταγμα που θα συντάξει ο λαός για το λαό, κι όχι η ολιγαρχία που κυβερνά απολυταρχικά έως τα σήμερα. Το σύστημα τον ταΐζει με την φενάκη μιας μελλοντικής δημοκρατίας, όπου οι ακάθαρτοι θα φέρουν κάθαρση(!) ώστε να δέχεται να διαιωνίζεται αυτή η συγκεντρωτικού τύπου απολυταρχία, αν όχι ο νεποτισμός και η οικογενειοκρατία που την ενδιαφέρει μόνο η εξασφάλιση της στην εξουσία.

Ένας άλλος τρόπος να φοβίσουν τον λαό, είναι η χρησιμοποίηση οικονομικών όρων ώστε να τον ζαλίσουν καθώς αγνοεί την εξήγηση και την ερμηνεία των όρων αυτών όπως, Spreads, Swaps, CDS, EFF, Bonds, Hedge funds, selective default, κ.ά. Η αναφορά σε τέτοιους εξειδικευμένους οικονομικούς όρους πανικοβάλλει και τρομοκρατεί. Μερικοί προσπαθούν να διαβάσουν, να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν, ενώ είναι έξω από το αντικείμενο της δουλειάς τους, την οικονομική ορολογία, μόνο και μόνο για να χαλιναγωγήσουν και να καθησυχάσουν το φόβο τους, αλλά μάταια. Οι χρηματιστηριακοί σύμβουλοι όλο και εφευρίσκουν νέες λέξεις, νέους όρους, νέες, ακατανόητες εκφράσεις για να επιβάλλουν τις οικονομικές τους φούσκες. Έτσι ο φόβος δεν παύει, δε δαμάζεται, διαιωνίζεται, γιατί λίγοι μόνο μπορούν να εξειδικευτούν, να ασχοληθούν σε βάθος με την οικονομία ή ακόμη να γνωρίσουν την απάτη, τις ατιμίες, τη διαπλοκή που κρύβεται πίσω από τα οικονομικά σχέδια των κυβερνήσεων, των τραπεζιτών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι πολλοί θα εξακολουθούν έτσι να βρίσκονται ανασφαλείς, μετέωροι και φοβισμένοι.

Η παραπλανητική προπαγάνδα των ΜΜΕ. Προκειμένου να φοβίσουν το πλήθος και να υποτάξουν την κοινωνία στο να μην αντιδρά, τα πουλημένα κανάλια, η ποδηγετούμενη κρατική τηλεόραση, εστιάζει την προσοχή της σε ένα γεγονός, π.χ. στην απόσπαση κάποιων μαρμάρων από το Σύνταγμα, σ’ ένα κάδο που καίγεται, το ζουμάρι και το γενικεύει. Ο κλεισμένος στο σπίτι του παρακολουθεί τα κανάλια, φοβάται ότι σε όλο το μήκος της πορείας γίνεται χαμός, ότι καίγεται η Αθήνα, η Νέα Υόρκη (το βράδυ του γενικευμένου black out το 1979)  και έτσι αποφεύγει να συμμετέχει σε κινητοποιήσεις, οι γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να κατέβουν στη πορεία ή τη διαμαρτυρία κ.ό.κ. Αν τα ΜΜΕ δείχνουν μονοπωλιακά και επαναλαμβανόμενα την αστυνομία να κάνει χρήση δακρυγόνων, να κτυπάει στο ψαχνό με κλομπ, σε ένα δρόμο ή στενό, η εικόνα αυτή γενικεύεται και ο παθητικός τύπος που κάθεται μπρος στην οθόνη φοβάται, γίνεται πιο παθητικός και τελικά κάνει αυτό που οι επικοινωνιολόγοι και οι μηχανικοί της πολιτικής θέλουν, αδρανοποιείται.

Ένας άλλος τρόπος είναι η διασπορά ειδήσεων συνωμοσιολογικού περιεχομένου και η επακόλουθη δυσπιστία που φτάνει τα όρια της παράνοιας. Το φαινόμενο Άλεξ Τζόουνς είναι πολύ ενδεικτικό. Ο Τζόουνς πιστεύει και διακηρύττει μέσω του ραδιοσταθμού που διαθέτει και με τα βίντεο από το youtube που κατασκευάζει, ότι σατανικοί μηχανορράφοι τραπεζίτες κυβερνούν τον κόσμο. Ο  Alex Jones προσπαθεί να αναστατώσει(;), να ενημερώσει τους πολίτες με την παρουσίαση πληροφοριών ή και συνδυασμού αυτών, ότι οι σατανικοί τραπεζίτες έχουν φτιάξει ένα συνδικάτο που ελέγχει τις πιο πολλές από τις κυβερνήσεις του κόσμου τις οποίες εξαναγκάζουν, θέτοντάς τες επί ξηρού ακμής, πιέζοντάς τες να ενωθεί ο πλανήτης κάτω από μια ολοκληρωτική-δικτατορικού τύπου, διακυβέρνηση, γνωστή με την πρόταση του Τζωρτζ Μπους πατέρα ως ΝΕΑ ΤΑΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ. Στο τελευταίο του φιλμ «Η ΑΠΑΤΗ ΟΒΑΜΑ» αναφέρει ότι ο ΟΒΑΜΑ  είναι μια μαριονέτα στα χέρια εγκληματιών τραπεζιτών και οικονομικών δολοφόνων. Με αυτές τις ειδήσεις και τα σχόλια από το ραδιόφωνο έχει ήδη συγκεντρώσει μια αφάνταστη επισκεψιμότητα στο διαδίκτυο και μερικά εκατομμύρια θεατές στο YouTube.  Εδώ πρέπει να αναφερθεί πως οι άσπονδοι εχθροί του Alex Jones λέγουν πως είναι ένας συνωμότης ο οποίος ‘δήθεν’ ενδιαφέρεται για να ανοίξει τα μάτια των θεατών και ακροατών του, ενώ στην ουσία το κέρδος είναι το κύριο κίνητρο. Όμως ως δημοσιογράφος ξέρει καλά να στηρίζει με επιχειρήματα και αποδείξεις το δίκιο των ισχυρισμών του. Οι συνέπειες της δυσφήμισης και  της προσβολής ή στόχευσης ενός προσώπου χωρίς συγκεκριμένα και τεκμηριωμένα στοιχεία οδηγεί σε τεράστιες αποζημιώσεις και ο Alex Jones κάθε άλλο παρά αφελής είναι. Δεν σπέρνει ψέματα ούτε προσβάλει χωρίς λόγο.

 

 

Τα σενάρια συνωμοσίας δεν είναι περίεργο πως τα εναγκαλίζονται πλατιές μάζες λαού. 69% των Αμερικανών πιστεύουν πως ο Τζων Κένεντυ δολοφονήθηκε από συνωμότες, 42% πιστεύουν πως η κυβέρνηση κρύβει στοιχεία που αφορούν την ύπαρξη εξωγήινων σύμφωνα με τις μελέτες του καθηγητού της ψυχολογίας  Ted Goertzel στο Rutgers University του Camden[7]. Αυτός έδωσε δημοσκόπηση το 2006 στο Scripps News/Ohio University poll πως το 36% των ερωτηθέντων υποπτεύονται πως η Κυβέρνηση των ΗΠΑ έπαιξε κάποιο ρόλο στα γεγονότα της 11 Σεπτεμβρίου του 2001.

Στο κλασσικό του έργο με τίτλο, Το Παρανοϊκό Στυλ της Αμερικάνικης Πολιτικής ο ιστορικός Richard Hofstadter[8] το 1954, συμπέρανε, πως η συνωμοτική σκέψη τροφοδοτείται από αισθήματα απομόνωσης και την αίσθηση πως κανείς δε θα σε βοηθήσει αν κινδυνεύεις. Σαν συνέπεια φοβάσαι, παραλύεις, κλείνεσαι στον εαυτό σου και αδρανοποιείσαι. Η ψυχολόγος του New Mexico State University,Marina Abalakina-Paap[9] σε έρευνά της, υποστηρίζει τη θεωρία Richard Hofstadter. Ανακάλυψε σε σχετική έρευνα  ότι εκείνοι που παραδέχονται τις θεωρίες συνωμοσίας είναι ειδικά υποκείμενοι στο να νιώθουν θυμό, δυσπιστία, απομονωμένοι κοινωνικά και ανίσχυροι μπρος σε υπέρτερες δυνάμεις που ελέγχουν τη ζωή τους.

Η Θεωρία του Διπλού Δεσμού (Double Bind Theory) του Gregory Bateson[10] 1956. Ένα παράδειγμα για να κατανοήσουμε το τρελό του πράγματος: «Όλοι οι Κρητικοί είναι ψεύτες, εγώ είμαι Kρητικός». Πρόκειται για σχιζοειδικό τρόπο του σκέπτεσθαι. H μητέρα ενός σχιζοφρενούς που στέλνει με τη συμπεριφορά της δύο μηνύματα ταυτόχρονα στο παιδί της∙ ένα εχθρικό ή αδιάφορο και ψυχρό μήνυμα όταν την πλησιάζει το παιδί της και ένα άλλο μήνυμα που δείχνει μια υποτιθέμενη, καθόλου γνήσια και αυθόρμητη συμπεριφορά προσέγγισης και αγάπης, όταν το παιδί της ανταποκρίνεται αρνητικά στην εχθρική και αποσυρμένη συμπεριφορά της σαν δικαιολογία για την εχθρότητα και την απόσυρση που του έδειξε.

Ένας νεαρός άνδρας που μόλις είχε συνέλθει από ένα οξύ σχιζοφρενικό επεισόδιο δέχθηκε την επίσκεψη της μάνας του, στο ψυχιατρικό νοσοκομείο. Χαρούμενος που την έβλεπε έβαλε το χέρι του αυθόρμητα γύρω από τους ώμους της, όταν αυτή ξαφνικά τινάχτηκε με μια κίνηση που έδειχνε το άκαμπτο και το απορριπτικό της κίνησης. Αμέσως ο γιός απόσυρε το μπράτσο του. Η αντίδραση της μάνας ήταν ακαριαία: «Δεν με αγαπάς πια;» τον ρώτησε. Τότε αυτός κοκκίνισε από ντροπή κι ένταση, και αυτή συνέχισε. «Αγάπη μου δεν πρέπει να γίνεσαι τόσο εύκολα αμήχανος και φοβισμένος από τα συναισθήματά σου». Ο ασθενής άντεξε τη μάνα του μόνο λίγα λεπτά και μόλις αυτή αναχώρησε επιτέθηκε σε μια νοσοκόμα. Τον έβαλαν στην απομόνωση, έξαλλο, ενώ ούρλιαζε και ωρυόταν.

Στα κοινωνικά φαινόμενα τώρα κάπως έτσι επιδρούν οι συγκεχυμένες εντολές που δίνουν οι κυβερνώντες στον λαό. Τον αναστατώνουν, αν δεν τον τρελαίνουν με τα αμφίθυμα, μπερδεμένα μηνύματα που του στέλνουν στους λόγους τους, στα πάνελ της τηλεόρασης κ.λπ. Τρομοκρατούν τους πολίτες ότι έξω από τα μνημόνια και τις δανειακού τύπου συμβάσεις, την κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας κ.λπ. δεν υπάρχει άλλη λύση για να σωθεί ο λαός και να υπάρξει ανάπτυξη. Πλην όμως για να σωθούν θα πρέπει να κάνουν θυσίες, να χάσουν τις δουλειές τους, να μείνουν άνεργοι, να μειωθούν κι άλλο οι μισθοί και οι συντάξεις τους, να πληρώνουν ποσοστό συμμετοχής στα φάρμακα και στις εξετάσεις, είτε να προσφύγουν, έχουν δεν έχουν χρήματα, σε ιδιωτικές ασφάλειες. Να πληρώσουν χαράτσια στη ΔΕΗ, εισφορές υπέρ τρίτων, τέλη πολυτελείας με το αυτοκίνητο, ασφάλεια για κάθε σπίτι ή μαγαζί που έχουν. Με λίγα λόγια και στη μια περίπτωση αν φύγεις από το ευρώ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση πεθαίνεις ή αν μείνεις πρέπει να θυσιάσεις το μισθό σου, τη σύνταξή σου, την περίθαλψή σου και όλα τα δικαιώματα που έχεις, άρα πάλι πεθαίνεις [1]. Αυτή είναι η θεωρία και η εφαρμογή του ΔΙΠΛΟΥ ΔΕΣΜΟΥ.

Μια καταπληκτική αναφορά διπλού μηνύματος υπάρχει σε άρθρο του οικονομολόγου αναλυτή Δημήτρη Καζάκη στην εφημερίδα Χωνί [2], όπου γράφει τα εξής: «Όταν μια χώρα φαίνεται να τα πηγαίνει καλά, (στην οικονομία του) το ΔΝΤ βγάζει εκθέσεις που της λένε: Πας καλά γιατί ακολουθείς τη δική μου συνταγή των οριζόντιων περικοπών. Αν συνεχίσεις στο ίδιο μοτίβο πιο αποφασιστικά, τότε θα πας ακόμη καλύτερα. Αν σε μια χώρα εκδηλωθεί κρίση και μπει σε ύφεση τότε έρχεται το ΔΝΤ και της λέει: Μπήκες σε ύφεση γιατί δεν ακολούθησες κατά γράμμα αυτά που σου πρότεινα. Γι’ αυτό και τώρα προκειμένου ν’ αντιμετωπίσεις την ύφεση, πάρε μια δυνατή δόση από την ίδια πολιτική».

Ο λαός κάτω από αυτή τη σχιζοφρενικού τύπου διαπίστωση, κατάλληλα σερβιρισμένη από τους κυβερνήτες του «μπαίνεις στο ΔΝΤ πεθαίνεις από τις περικοπές, δεν μπαίνεις πάλι πεθαίνεις γιατί είσαι σε ύφεση» παθαίνει πανικό, δεν μπορεί να δεχτεί ούτε το ένα ούτε το άλλο, δε βλέπει άλλη λύση, αφού του τη στερούν, μπερδεύεται, τρομοκρατείται, φοβάται, κατεβάζει το κεφάλι, υποκύπτει και παραλύει, χωρίς να καταλήγει πουθενά.  Είναι πλέον ανίκανος να αντιδράσει και η πολιτική ηγεσία τον κάνει ό,τι θέλει. Του επιβάλλει όλο και σκληρότερους φορομπηχτικούς νόμους, όλο και καταπιεστικότερες συνθήκες διαβίωσης,  Με αυτούς τους τρόπους καταλήγει ο λαός στο φαύλο κύκλο της κατάθλιψης ή του θυμού, της υποταγής και της μεγαλύτερης κατάθλιψης ή της εξέγερσης λόγω θυμού και αγανάκτησης. Κάποιοι που θα βουλιάξουν στον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης και της οργής θα δώσουν τη λύση της αυτοκτονίας (πράγμα που βολεύει την άρχουσα τάξη, ξεμπερδεύει από την χορήγηση μισθών, συντάξεων και περίθαλψης προς τους αυτόχειρες μια και καλή και δεν κινδυνεύει το κατεστημένο). Όσοι εισέλθουν στον φαύλο κύκλο του θυμού και της αγανάκτησης εξωθούνται είτε σε κάποιου τύπου επιθετική αντίδραση, αντάρτικο πόλεων,  (τους αποκαλούν τρομοκράτες) ή σε ανεξέλεγκτη κοινωνική έκρηξη οι οποίες αμφότερες θα καταγγελθούν και θα παταχθούν αμείλικτα σαν τρομοκρατική ενέργεια.

Και στους δύο αυτούς φαύλους κύκλους εμπλεκόμενος ο λαός συντρίβεται, είναι ο μεγάλος χαμένος, ενώ το κατεστημένο και η εξουσία βγαίνει κερδισμένη. Η πνευματική, πολιτική και θρησκευτική ελίτ καθορίζει και καθοδηγεί την πολιτική του φόβου. Η Διοικούσα Εκκλησία, οι Κυβερνήσεις, οι βουλευτές, τα κόμματα καθορίζουν με ποιο τρόπο θα φοβηθούν οι άνθρωποι και πως θα τους ελέγχουν με τα αμφίθυμα, αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα που σκόπιμα ή από ανοησία, εκπέμπουν.Ένα τέτοιο επίσης σύνηθες παράδειγμα φόβου κι ενοχών προκύπτει με το εκπεμπόμενο διπλό μήνυμα από πολλούς ιερείς: «Ο Θεός θα σε τιμωρήσει με την αιώνια κόλαση για τις αμαρτίες σου». Πως αυτό συμβιβάζεται όταν ταυτόχρονα τους λέγουν ότι «Ο Θεός είναι   Θεός αγάπης;»

Οι ψευδείς και ανεύθυνες τοποθετήσεις των πολιτικών. Όταν τα δημόσια και υποτίθεται ‘υπεύθυνα’ πρόσωπα που χειρίζονται   την εξουσία, την οικονομία την άμυνα της χώρας άλλα λένε, άλλα κάνουν, άλλα ψηφίζουν, και νομοθετούν, αυτό αποκαρδιώνει, απελπίζει, δημιουργεί από οργή έως φόβο, πανικό, έλλειψη εμπιστοσύνης και κόβει τα πόδια των πολιτών. Παραλύουν, δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν, τι στάση να κρατήσουν. Έχουν την αίσθηση πως όλα καταρρέουν και καταργείται η θέληση να αντιδράσουν, να αγωνιστούν, να πιστέψουν σε οποιονδήποτε, σε κάποιο ιδανικό, κάτω από την υποψία ότι θα διαψευσθούν και πάλι. Το ηθικό τους καταπίπτει και δειλιάζουν, φθάνουν στο έσχατο σημείο της απογοήτευσης, της άρνησης, αυτοοικτίρονται, και αυτοσαρκάζονται. Εξ αιτίας της φτώχιας, της αναδουλειάς, της έλλειψης χρημάτων, με χίλιες έγνοιες να τους πλημμυρίζουν λόγω των χρεών και με το φόβο των κατασχέσεων που τους υποβάλλει η εξουσία, καταβάλλονται ψυχικά. Υπερμεγεθύνουν στο μυαλό τους, την δύναμη της εξουσίας, της δίνουν τεράστιες διαστάσεις, τη φαντάζονται πανίσχυρη, ακατάλυτη και αυτοευνουχίζονται. Οι περισσότεροι καταλήγουν να ζουν θλιμμένοι, ηττοπαθείς,  χωρίς τη χαρά της ζωής, χωρίς ελπίδα, βλέπεις και νιώθεις ότι οι άνθρωποι γύρω σου, στο μετρό, στο λεωφορείο, στο τραίνο, συμπεριφέρονται σαν ζωντανοί νεκροί, ενώ άλλοι γίνονται έξαλλοι και έτοιμοι να τσακωθούν αδιακρίτως, με οποιονδήποτε για οτιδήποτε, με το παραμικρό. Όλα αυτά οδηγούν τον κοινωνικό ιστό μόνο σε αποσύνθεση και αποδιοργάνωση.

 Όταν κάποιος είναι φοβισμένος κλείνεται στο σπίτι του και αδρανοποιείται κι αν προτείνει αυτός λύση θα προτείνει κακή, πανικόβλητη λύση. Δεν αποκλείεται να προτείνει μάλιστα και μεγαλύτερη καταστολή, για τους άλλους βέβαια, όχι τον εαυτό του. Αρνητικό ρόλο παίζει η παρέμβαση και δη οικονομικά των γονέων. Αυξάνει στο άτομο το αίσθημα της αναξιότητας και της ανικανότητας, σε γεμίζει δειλία και σ’ εμποδίζει ακόμη και να σκεφτείς. Κλειδαμπαρώνεσαι σπίτι σου και αχρηστεύεσαι για σένα και τους άλλους. Συχνά ο φοβισμένος παλινδρομεί σε προηγούμενα στάδια ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. Η ψυχραιμία χάνεται και αδυνατεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και την οικογένειά του. Απέναντι στον εγκληματία είναι ανίσχυρος να αμυνθεί, να σκεφτεί, θα αιφνιδιαστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο κακό στον εαυτό του και στους άλλους. Με τον ίδιο τρόπο η πολιτική του φόβου αιφνιδιάζει, στηρίζει αυταρχικές κυβερνήσεις και κάθε άλλο παρά βοηθά τη Δημοκρατία.

Σημείωση : λόγω της έκτασης του άρθρου, συνεχίζεται σε δύο ακόμα τμήματα

 

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ : ΣΟΚ ΚΑΙ ΔΕΟΣ

 

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

 

 

   Ευαγγελάτος Γεώργιος

ψυχίατρος – ψυχαναλυτής
       Πάτρα 28/2/2013      

 

 

 

 

* Για την υπόθεση των Πύργων ενδιαφέρουσες πληροφορίες έχει στο resaltomag

πηγή και παραπομπές : evaggelatos