Το δίλημμα που έχει να αντιμετωπίσει ο σημερινός δάσκαλος

της Γιάννας Γ.

«Η Παιδεία είναι η μόνη από τις ιδιότητές μας που είναι αθάνατη και θεία. (…) Και βέβαια ο πόλεμος, ενώ παρασύρει και καταστρέφει τα πάντα σαν χείμαρρος, μόνο την Παιδεία δεν μπορεί να αφαιρέσει», αναφέρει ο Πλούταρχος.

Σήμερα η χώρα μας βιώνει έναν άνευ προηγουμένου – σε έκταση και ένταση – ηθικό πόλεμο, πτώση αξιών και αρχών, τόσο ανθρωπιστικών όσο και εθνικών. Τα παιδιά μας γίνονται καθημερινά θεατές ανθρώπων προτύπων προς αποφυγή, που ξεπουλούν τα πάντα έναντι χρημάτων και προσωπικών αξιωμάτων. Βάλλονται οι ανθρωπιστικές αξίες της αγάπης και του σεβασμού προς το συνάνθρωπο και πλήττεται αμαχητί η εθνική μας υπόσταση.


Σήμερα, λοιπόν, περισσότερο από ποτέ, η Παιδεία είναι αυτή που μπορεί να αναχαιτίσει την ορμή και τις καταστροφικές συνέπειες αυτού του ιδιότυπου πολέμου.

Για ποια Παιδεία όμως μιλάμε; Έχει αυτή το χαρακτήρα που επιβάλλουν οι δύσκολες στιγμές που περνά το έθνος μας; Και ποιος καλείται, ειδικά τώρα, να είναι ο ρόλος του δασκάλου ως κύριου εκφραστή της;

Τη δύναμη της Παιδείας περιγράφει έμμεσα ο μεγάλος ιστορικός Ηρόδοτος μέσα από την εξής αναφορά του:

«Ο Κορίνθιος Περίανδρος έστειλε κάποιον έμπιστό του στον τύραννο της Μιλήτου Θρασύβουλο για να του ζητήσει τη συμβουλή του σχετικά με την επιτυχία της τυραννίδας του. Ο Θρασύβουλος πήρε τον απεσταλμένο του Περίανδρου σε ένα χωράφι με σπαρτά και, χωρίς να βγάλει κουβέντα από το στόμα του, με ένα ραβδί άρχισε να χτυπά και να τσακίζει όλους τους μεγαλύτερους και πιο εύρωστους βλαστούς. Επιστρέφοντας στην Κόρινθο, ο απεσταλμένος αφηγήθηκε στον Περίανδρο το περιστατικό. Ο Περίανδρος κατάλαβε αμέσως τι εννοούσε ο Θρασύβουλος και θανάτωσε όλους τους πλέον προβεβλημένους πολίτες της Κορίνθου εξοντώνοντας έτσι όλους τους πιθανούς ανταγωνιστές του».

Τα παιδιά μας θα είναι, ως μελλοντικοί πολίτες αυτού του τόπου, οι «πιο εύρωστοι βλαστοί», εφόσον κατέχουν το ακαταμάχητο και αναίμακτο όπλο κατά οποιασδήποτε μορφής αδικίας,  τη Γνώση. Και η Γνώση αυτή πρέπει να έχει δύο άξονες που είναι εξίσου σημαντικοί:

Πρώτον, τη δημιουργία πολιτών ικανών να στοχάζονται, να διαβουλεύονται  και ν’ αμφισβητούν, με βάση τις αρχές της Δημοκρατίας, όπως αυτές μάς κληροδότησαν οι πρόγονοί μας. Γιατί «το μυαλό δεν είναι ένα δοχείο για γέμισμα, αλλά μια φωτιά για άναμμα» (Πλούταρχος).

Δεύτερον, τη Γνώση της Ελληνικότητάς μας: τη γλώσσα («μονάχη έγνοια η γλώσσα μου» έγραψε ο Ελύτης), την ιστορία, την πολιτιστική μας κληρονομιά, την παράδοσή μας, όσες δηλαδή αξίες συγκροτούν την εθνική, ηθική και χριστιανική αγωγή μας.

Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω σήμερα απαξιώνονται τεχνηέντως και είναι πασιφανές πλέον, ακόμη και στον πιο δύσπιστο, πως πολλές φορές, όσοι αγωνίζονται γι’ αυτά, χαρακτηρίζονται γραφικοί, αναχρονιστικοί και απομονωτικοί. Παρόλο που ζούμε πλέον τις συνέπειες της αλλοίωσης της εθνικής μας φυσιογνωμίας, υποστηρικτές «προοδευτικής κοπής» εμμένουν να θεωρούν τις αξίες που προανέφερα ως παρωχημένες.

Και αυτό ακριβώς το δίλημμα καλείται να αντιμετωπίσει, μόνος του, ο σημερινός δάσκαλος: Διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας ή ισοπεδωτική ομοιομορφία, προκειμένου να γινόμαστε αρεστοί στους πολλούς;  Υπηρέτης της «ωφέλιμης» ή της «βλαβερής» παιδείας, όπως έλεγε ο Μ. Βασίλειος;

Κριτήριο για να επιλέξουμε ας είναι το συναίσθημα εκείνο που βιώνει ο κάθε δάσκαλος όταν μπαίνει στη σχολική τάξη: η φλόγα που καίει στην ψυχή του. Κανένα πτυχίο και καμιά κατάρτιση δε στέκονται ικανά να αναδείξουν το έργο του, αν δεν έχει τη φλόγα αυτή. Όλα τα άλλα εφόδια ή προσόντα ακολουθούν σε σημασία.

Γιατί, για  να εμπνεύσουμε το σωστό, πρέπει εμείς πρώτα να το βιώνουμε. Ας αποφασίσουμε σκεπτόμενοι πως, χρόνια μετά, κοιτάζοντας στα μάτια τους μαθητές και μελλοντικούς πολίτες, αυτοί δε θα γυρίσουν να μας πουν:  «Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις».

 

Η αρχική δημοσίευση εδώ