Καποδίστριας Ιωάννης : αποσπάσματα επιστολών

 





 

α) Προς Ανδρέα Μουστοξύδη

...Παρακαλώ να καταβάλετε όλην σας την δραστηριότητα δια να συλλέξετε εν Ενετία παν ό,τι δύνασθε πληροφόρημα περί της Ελλάδος, όχι της αρχαίας, αλλά της του μεσαίωνος και της ενετιζούσης και να μοι προμηθεύσετε:
-Όλας τας ειδήσεις τας εκ συγγραμμάτων, εντύπων ή χειρογράφων περί γεωγραφίας, ιστορίας και καταστατικής. Ερευνήσατε δε και περί αρχαίων συμβόλων των πόλεων και περί όλων των καταλοίπων της αρχαιότητος των καλών εις ανανέωσιν.
-Εκ των αρχείων της πρώην Ενετικής πολιτείας, εις την βιβλιοθήκην του Αγίου Μάρκου και εκ των βιβλιοθηκών των παλαιών πατρικίων της Ενετίας, όπου πάντως περιέχονται θησαυροί ιστορικών και καταστατικών ειδήσεων περί τόπων κάμετε όσον ένεστι πλούσιον θερισμόν και να μου τον στείλετει όσον προχωρεί η εργασία σας.
-Να κάμετε καλήν τινα συλλογήν υποδειγμάτων δημοσίων πράξεων εκ των ευδοκιμωτέρων συγγραφέων Ιταλών και Γάλλων, περιλαμβάνουσαν ολόκληρον την ζωήν του πολίτου από της βαπτιστηρίου πράξεως μέχρι της επιθανατίου. Και μικραί δε σημειώσεις, προστιθέμεναι εις ερμηνείαν των υποδειγμάτων τούτων θέλουσιν έχει πολύ το ωφέλιμον.
-Ακόμη παρακαλώ να αθροίσετε και μου πέμψετε όλους τους εντύπους κανονισμούς περί διοικήσεως σχολείων και άλλων κοινοφελών ιδρυμάτων της Ιταλίας υπό την ενεστώσαν εξουσίαν και υπό τας προλαβούσας. Αναγκαίον να έχω και τα διατάγματα περί νομισματοποιΐας και παν ό,τι διδακτικόν περί της δυσκόλου και αξιοφροντίστου ταύτης της ύλης. Και αυτά λέγω και περί όλων των κωδίκων των περί εθνικών και εμπορικών τραπεζών.
Τούτων δε όλων αθροισθέντων, όταν έλθωμεν εις την επιτόπιον μεταχείρισίν των, θέλωμεν χρειασθή και ξένους τινάς αξίους, αλλά προ πάντων πνέοντας τον υπέρ Ελλάδος ζήλον.
Τέλος, ίδετε και περί μαστόρων αν ήθελον να έλθωσιν εις την Ελλάδα και να εισάξωσι τα εργόχειρά των, όπως ξυλουργοί, πετροκόποι, χαλκείς, κλειδοποιοί και πληροφορήσατέ με εν καιρώ και με πόσα κατασκευάζεται εν Ενετία έν μέγα ωρολόγιον πόλεως.

                                                         Νοέμβριος 1827

β) Προς Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο

...Δεν φρονώ ότι η νέα ελληνική κυβέρνησις πρέπει να έλθη εις την Ελλάδα επί κεφαλής λόχων και πυροβόλων. Τούτο είναι έξω των δυνάμεών μου, αλλά και αν ηδυνάμην, δεν θα ηρχόμην τοιουτοτρόπως.

                                                     27 Νοεμβρίου 1827

 

γ) Προς τον Εϋνάρδο

...Επικαλούμαι και πάλιν την ακάματον σου σπουδήν και παρακαλώ να με προμηθεύσης λεπτομερέστατην απογραφήν όλων των εν Μονάχω και Δρέσδη και Λειψία νέων Ελλήνων κατά τον επισυναπτόμενον τύπον, διότι σκοπεύω να έμβω εις άμεσον επικοινωνίαν και μετ' αυτών ως εμβήκα και μετά των εν Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία και Ιταλία. Να επαισθανθώσι πρέπει οι νέοι ούτοι, ότι η πατρίς αγρυπνεί επ΄αυτούς και ότι μόνον ούτω γινόμενοι άξιοι αυτής θέλουσι δυνηθή ποτέ μεγάλα να τη κηπουργήσωσι...

                                                      27 Νοεμβρίου 1827

 

 

 

δ) Λόγος κατά την άφιξή του στο Ναύπλιο

Κάθε πομπή συνεπαγομένη δαπάνας είναι ασυμβίβαστος προς την δυσχερή κατάστασιν της Πατρίδος. Αν δυνάμεθα να διαθέσωμεν μερικά χρήματα, έχομεν πληγάς να επουλώσωμεν.

 

ε) Προς τον Ανδρέα Μουστοξύδη

...Νομίζω ότι οφείλω από τώρα να φροντίσω να φέρω εις χρήσιν όλων των Ελλήνων το βιβλίον των προσευχών το επιγραφόμενον "Σύνοψις", αλλά επιμελημένον κατά τρόπον ώστε έκαστος παρακαλών τον Θεόν να καταλαμβάνη και τι λέγει, συγχρόωνς δε να γυμνάζεται, να διαβάζει και να λαλή ορθώς τη γλώσσαν του...

                                                     Δεκέμβριος 1827

 

 

 

στ) Προς: Σταμάτιο Βούλγαρη & Νικόλαο Μαυρομάτη

Η πόλις του Ναυπλίου και οι προμαχώνες των φρουρίων αυτής γέμουσι πολυαρίθμων καλυβίων, όπου ως εκ των μακρών συμφορών της πατρίδος συνεσωρεύθησαν ανέστιοι γέροντες, γυναίκες τε και παιδία, αθλίως διακείμενοι και υπό νόσον επαπειλούμενοι, εσομένων, δια την ενεστώσαν ώραν του έτους, φοβερών εις τε την πόλιν και εις πάσαν την επικράτειαν. Τούτο οφείλουσα να προλάβη το δεινόν η κυβέρνησις εκ των ενόντων πόρων, σας επιβάλλω, Κύριοι την εξής επιστασίαν:
-Να επισκεφθήτε πρώτον εντός της πόλεως και έπειτα εις τας επάλξεις των φρουρίων έν προς έν τα ρηθέντα καλύβια.
-Να καταστρώσετε κατάλογον ακριβή και ονομαστικόν των ενοικούντων ανδρών, γυναικών και παιδίων, κατά μέρος σημειούντες τα ηλικίαν έχοντα εννέα έως δώδεκα ετών.
-Θέλετε συνεκλέξη μετ' εμού έξω της πόλεως, πλησίον του χωρίου 'Αρεια, τόπον υγιεινόν και προσφυή, ίνα εκεί κατασκευασθώσιν ανυπερθέτως καλύβαι αι αναγκαίαι εις υποδοχήν των δυστυχών τούτων, αξιωτάτων της παρά της Πατρίδος επιμελείας.
-Να μοι παραστήσετε προϋπολογισμόν της εις κατασκευήν των νέων καλυβών χρειώδους δαπάνης, προσλογιζόμενοι και την ύλην των καθαιρεθησομένων σκηνώσεων.
-Αι οικογένειαι αι περιληφθησόμεναι εις την νέαν συνοικίαν θέλουσιν εργάζεσθαι υπό την διεύθυνσίν σας και δότε αυταίς ελπίδαν ότι αντί τούτου θέλουσι λαμβάνειν καθ' ημέραν μίαν μερίδαν άρτου.

                                                   10 Απριλίου 1828

 

 

 

ζ) Προς τον Εϋνάρδο

...Ο κ. Φαζύς μου είχε γράψει πως επεθύμει να μου στείλη εκατόν τσαπιά, των οποίων στερούμεθα και τα οποία μας είναι απαραίτητα δια την καλλιέργειαν των γεωμήλων. Το λοιπόν ο κ. Φαζύς και όλοι όσοι μετ' αυτού φρονούσιν ότι δια των σκαπανών και όχι δια των μπαγιονετών πολιτίζονται οι λαοί, θέλουσι συμπράξει δια να μας στείλωσι το ταχύτερον και όσον το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα πολιτιστήρια όργανα, των οποίων θα γίνη χρήσις συμφερώτατη, το εγγυώμαι.
...Καίτοι καταπονούμενος υπό πολλών και δεινών ασχολημάτων, κατώρθωσα να φροντίσω ιδιαιτέρως και περί δενδροφυτείας, πράγματος παντάπασι λείποντος κατά τε την Πελοπόννησον και τας νήσους, διότι οι Τούρκοι κατελίμπανον τα δένδρα εις διαφθοράν και οι Έλληνες χειρότερα έπραξαν, εκριζώνοντες και τα περιλειπόμενα. Έφερα λοιπόν εκ Κρήτης εκατομμύρια καστανεών και άλλα δένδρα και μένει να ίδομεν αν η προμήθεια καλώς εγένετο προς ευόδωσιν της φυτείας, ήτος επιχειρηθήσεται το φθινόπωρον...

                                           Ναύπλιο 14 Απριλίου 1828

 

η) Προς τον Εϋνάρδο

...Βλέπεις εκ της εγκλείστου σημειώσεως ότι ο ναύλος των δύο φορτίων ανέρχεται εις 1.289 δίστηλα, ποσόν υπέρογκον δια την πενίαν μας. Κατόπιν αυτού απεφάσισα να προτιμήσω τα ελληνικά πλοία δια την μεταφοράν των τροφίμων. Ο πλοίαρχος Γιαννίτσης πρέπει τώρα να έχη παραλάβει το φορτίον που παρήγγειλα εις Αγκώνα. Και την παρούσαν επιστολήν μου λαμβάνεις δια του πλοιάρχου Μοναρχίδου, ο οποίς αποστέλλεται και αυτός εις Αγκώνα δια δεύτερον φορτίον σίτου και αραβοσίτου. Και τρίτον πλοίον θα αποστείλω προς το τέλος του μηνός. Και ο μεν Γιαννίτσης φορτώνει με ναύλον 25.000 φράγκων, τα οποία εμβάσθηκαν εις Αγκώνα προς τον κ. Μαρίνογλου παρά του ταμείου της Ελλάδος, δια το φορτίον του Μοναρχίδου, το οποίον είναι διπλάσιον του πρώτου, στέλλω συναλλαγματικάς 50.000 φράγκων, επί τους κ.κ. Βλαν, Κολέν κ.σ. και παρακαλώ τον κ. Εντς να τας πληρώση, πωλών και με χαμόν τα ολίγα κεφάλαια όσα επικατέθεσα εις χείρας του εκ των τελευταίων λειψάνων της όλης μου περιουσίας. Ταύτα δε γράφω λεπτομερώς δια να σε ικετεύσω και πάλιν να μας βοηθήσης και άλλους παροτρύνεις, πάντοτε όμως φροντίζω περί της οικονομικωτάτης διαχειρίσεως του εις ημάς δανειζομένου αργυρίου...

                                                      2 Μαΐου 1828

 

 

 

θ) Προς τους ομογενείς Αγκώνος, Τεργέστης, Ενετίας και Λιβόρνου

...'Αρτου και χρημάτων ανάγκην έχομεν. Εγώ εκ των λειψάνων της μικράς μου περιουσίας έδωκα ήδη. Κάμετε και εσείς, Κύριοι παν ό,τι δύνασθε προς βοήθειάν μας, στέλλοντες σίτον αραβόσιτον, όρυζαν και άλευρα και ό,τι εξοδεύσετε θα σας πληρωθεί εν καιρώ και παρά της Εθνικής Τραπέζης. Θαρσείτε Κύριοι ότι η Θεία Πρόνοια δεν θέλει μας εγκαταλείψει. Αλλά θυμηθείτε συγχρόνως ότι αυτή τους κόπους σας ευλογήσασα και βίους καλλίστους εξασφαλίσασα εις υμάς, σας προετοίμασε να αισθάνεσθε χαράν και ικανοποίησιν εις την εκπλήρωσιν των οφειλομένων προς την Ελλάδα.

                                                         Μάιος 1828

 

ι) Προς τον Δημήτριον Υψηλάντη

...Δεν ανήκει εις τον στρατόν να επιβάλη όρους εις την κυβέρνησιν... Πληροφορήσατε λοιπόν τους αρχηγούς και τους στρατιώτας ότι η κυβέρνησις την μεν αξίωσιν δεν απορρίπτει αλλά τότε θα μεριμνήση περί αυτής όταν μάθη ότι οι στρατιώται επέδειξαν πάσαν την οφειλομένην πειθαρχίαν...

                                                      6 Μαΐου 1828

 

κ) Προς τον Ανδρέα Μουστοξύδη

...Οποία ζωή, αγαπητέ μου, η εμή! Και οποίαι δυσκολίαι αι πανταχόθεν περιβάλλουσαι και πιέζουσαί με! Μακράν όμως, πολύ μακράν είμαι του αθυμήσαι. Ο Θεός είναι μετά της Ελλάδος και υπέρ της Ελλάδος και αύτη σωθήσεται. Εκ ταύτης της πεποιθήσεως αντλώ πάσας μου τας δυνάμεις και πάντας τους πόρους.

                                                      8 Μαΐου 1828

 

 

 

κα) Προς τον Αναγνώστη Δεληγιάννη

Καθώς είχα την τιμήν να είπω και προς υμάς και προς όλους τους συνέδρους και συμπολίτας σας και εγώ κάμνω δοκιμήν, Κύριοι και υμείς. Και είμεθα καθ' ολοκληρίαν ελεύθεροι. Εάν με βαρεθήτε, ειπέτε το και λάβετε την θέσιν μου μετά της ευθύνης. Σας την δίδω μετά χαράς και επιθυμώ ειλικρινώς να κάμνετε καλλίτερα πράγματα από εμέ...

                                                        Μάιος 1828

 

κβ) Προς τον Εϋνάρδο

...Καίτοι η παρούσα κατάστασις μας δεν προσφέρεται δια καλλιτεχνικάς ενασχολήσεις, σε παρακαλώ να διαβιβάσης εις τον καλλιτέχνην Βορτολίνην όλην μου την ευγνωμοσύνην δια την προσφοράν εις την Ελλάδα της προτομής του λόρδου Βύρωνος.
... Εν όσω όμως τόσον η κυβέρνησις όσον και οι κυβερνώμενοι κατοικούν σε καλύβες και ως νομάδες εις ερείπια διαμένουν, κρίνω όπως η προτομή του κ. Βορτολίνη παραμείνη προς το παρόν εις το ατελιέ του. Συ δε βεβαίωσέ τον ότι με την πρώτην ευκαιρίαν θα του την ζητήσω και πάλιν αναγράφων την της Ελλάδος ευγνωμοσύνην προς την καλοκαγαθίαν του δωρουμένου δώρον κάλλιστον και σεμνότατον...

                                                       Μάιος 1828

 

κγ) Προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη

Αν ο καθένας από εσάς (και ομιλώ δι' εκείνους που κατέχουν τας πρώτας θέσεις εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας) με εβοήθει ολίγον και καλοπίστως, λησμονών δια μίαν στιγμήν τα προσωπικά του συμφέροντα, το έργον μου θα εγίνετο περισσότερον εύκολον δι' εμέ και περισσότερον καρποφόρον δια την Πατρίδα...

                                                      Μάιος 1828

 

 

 

κδ) Προς τον Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο

...Οι γενναίοι μας Έλληνες χαίρονται. Μόνον ολίγοι τινές απατώνται και μεγάλως νομίζοντες ότι τα χρήματα ταύτα είναι δι' αυτούς και μέλλουσι να πάθωσιν, ό,τι έπαθον και αι λίραι του δανείου. Ότι μεν κλέπτουσιν όπου υπάρχει διοίκησις, είναι αναμφίβολον. αλλά δεν υπάρχει χώρα, όπου πλησίον των κλεπτών να υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες οικογενειών αστέγων και αποθνησκουσών εκ πείνης καθώς εν Ελλάδι. Στοχασθήτε δέσποτά μου, ότι αι δύστυχείς αυταί οικογένειαι πάσχουν εξ αιτίας των κλεπτών και παρακαλώ αν δύνασθε, ενθαρρύνατέ με να είμαι συγκαταβατικός προς μιαν δράκαν ανθρωπαρίων μεταλλοθέων εναντίον των οποίων δεν εκίνησα την βαρείαν χείρα της δικαιοσύνης, αρκούμενος να τους γνωρίσω καλώς και να τους παραδώσω εάν παραστεί ανάγκη εις τας αράς του λαού...

                                                   10 Ιουνίου 1828

 

κε) Προς τον Ανδρεά Μουστοξύδη

Τελευταίως περιώδευσα επ' αρκετόν χρόνον εις την Δυτικήν Ελλάδα και την Πελοπόννησον και εις μέρος της Ανατολικής Ελλάδος. Θα περιοδεύσω και πάλιν διότι μόνον εφ' όσον βλέπω τα πράγματα και τους ανθρώπους με τους δικούς μου οφθαλμούς, δύναμαι να αποκτήσω εν συνειδήσει ευκρινή έννοιαν της ποιότητος των υποχρεώσεών μου και του λογικωτάτου τρόπου της εκπληρώσεώς των...
...Ακόμα δεν τολμώ να σου προτείνω να έλθης να εγκατασταθής εδώ οικογενειακώς, επειδή οι πάντες συνοικούμεν και το παν ακόμη είναι ερημία, ερείπια και αταξία. Εάν όμως θέλης μόνος να έλθης ή μετά του ωρολογίου ή μετά των σανίδων ή άλλως, καλώς να ορίσης. Και έχω να σε κάμω να τρέξης καθώς όλους όσοι κατά κακήν αυτών τύχην μ' εγγίζουσι.

                                                1 Αυγούστου 1828

 

 

 

κστ) Προς τον Αδαμάντιο Κοραή

...Συμμερίζομαι την γνώμην σας ως προς την ανάγκην της περισυνάξεως εις την Ελλάδα των νέων οι οποίοι εκφυλίζονται μένοντες εις την Ευρώπην με την πρόφασιν ότι εκπαιδεύονται. Αλλά δια να τους περισυνάξωμεν εδώ πρέπει να έχωμεν καταστήματα όπου να τους τοποθετήσωμεν, καθώς δε σας είπα, δεν εφθάσαμεν ακόμη εις αυτήν την ευάρεστον θέσιν...

                                                 Αύγουστος 1828

 

κζ) Προς τον Ράικο

...Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία και ολίγα στρέμματα εθνικής γης διδόμενα ως αποκλειστικήν ιδιοκτησία εις τους δήμους θα προετοιμάσουν τα στοιχεία της αληθούς κοινωνικής οργανώσεως της Ελλάδος. Έως ότου γίνει αυτό πρέπει να ευχαριστηθώμεν εμποδίζοντες την περαιτέρω ριζοβόλησιν των καταχρήσεων. Τούτο δε θα κατορθωθή ασφαλέστατα, εάν πολιτευθώμεν με την αυστηροτάτην αμεροληψίαν και προς τους φίλους της Κυβερνήσεως και προς εκείνους οι οποίοι τάσσονται εναντίον της. Δεν μου διαφεύγουν τα παιγνίδια της μιας και της άλλης μερίδος, μείνατε όμως βέβαιος ότι θα προσπαθήσω να μην εξαπατηθώ...

                                                 Σεπτέμβριος 1828

 

κη) Προς τον Αναστάσιο Λόντο Έκτακτον Επίτροπο στις Β. Σποράδες

Μία πρέπει να είναι η αποστολή σας: Η εξασφάλισις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η δια της παιδείας μόρφωσις των ηθών του, δια της οποίας θα αναδειχθή εις τον λοιπόν πεφωτισμένον κόσμον άξιος της ελευθερίας.

                                                Σεπτέμβριος 1828

 

 

 

κθ) Προς τον Σταμάτιο Βούλγαρη

Μετά την επιτυχίαν του έργου σας, της βάσει σχεδίου ανοικοδομήσεως της Τριπολιτσάς, σας παρακαλούμεν να εκδηλώσετε παρόμοιον ενδιαφέρον και δια την πόλιν των Πατρών. Οι μεν Τούρκοι και 'Αραβες την έχουν ήδη εγκαταλείψει, αφήσαντες ερείπια επί ερειπίων, οι δε πολίται αυτής, της άλλοτε ακμαζούσης και ευτυχούς πόλεως, επανερχόμενοι και αναζητούντες τας εστίας των, παρακαλούν την Κυβέρνησιν να τους στείλη μηχανικούς δια να χαράξουν τας γραμμάς βάσει των οποίων οι πολίται σήμερον μεν θα κτίσουν καλύβας, αύριον, Θεού ευδοκούντος, οικίας και πλατείας και πόλιν ολόκληρον...
Πορευόμενοι προς Πάτρας δια Ναυπλίου και Κορίνθου, θα καταστήσετε περισσότερον ωφέλιμον την πορείαν σας, εάν μελετήσετε και την κατάστασιν της οδού, όπως είχατε μελετήσει και την οδόν η οποία έφερε από τους Μύλους του Ναυπλίου εις Τριπολιτσάν.

                                              29 Οκτωβρίου 1828

 

κι) Προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη

Ήθελα να έχω κάμποσα εκατομμύρια τάλλιρα δια να σας δώσω όσα ζητείτε, αλλά καθώς σας είπα το μεν ιδιαίτερό μου ταμείον είναι κενόν, το δε δημόσιον μόλις δύναται να επαρκέσει εις τας μάλλον κατεπειγούσας χρείας του τρέχοντος Φεβρουαρίου και το πολύ του ημίσεως Μαρτίου. Τούτο είναι γνωστότατον και δύνασθε αυτοπροσώπως να το βεβαιωθήτε, βλέποντες τα κατάστιχα της επί των οικονομικών επιτροπής... Υπομείνατε καθώς υπομένω και υπομένω ίσως επέκεινα της ανθρωπίνης δυνάμεως.

                                      Αίγινα 109 Φεβρουαρίου 1829

 

 

 

λ) Προς τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη

...Περί της εσωτερικής καταστάσεως της Πελοποννήσου και της χρείας την οποίαν έχουσι διάφοροι επαρχίαι να βοηθηθώσιν, είμαι ολότελα της γνώμης σας και συνομολογώ ότι η κυβέρνησις ώφειλε να ταις δώση γέννημα και ζώα να μη μείνωσι τα χωράφια αγεώργητα. Αλλ' η προθυμία δεν αρκεί διότι είναι αδύνατον κατά το παρόν να επιβάλωμεν εις το δημόσιον ταμείον όσα έξοδα χρειάζονται εις τούτο. Από τον Σεπτέμβριον δεν λαμβάνομεν πλέον εξωτερικάς βοηθείας και ζώμεν μόνον από μικράς οικονομίας οπού εκάμαν, επειδή ηξεύρετε ότι τα δημόσια εισοδήματα μόλις αρκούσι δι΄ολίγας ημέρας.
...Οι παραπονούμενοι πολύ σφάλλουσι ψιθυρίζοντες ή κάμνοντες μικράς συνομωσίας, διότι η κυβέρνησις είναι εις όλους ευπρόσιτος, έχει την θύραν πάντοτε ανοικτήν και πας πολίτης όστις έχει παράπονα δύναται να της τα φέρη με τέλειον θάρρος. Αυτοί όμως αγαπώσι κάλλιον να ραδιουργώσι και ραδιουργούσι δια να ερεθίζωσι τον λαόν κατά της παρούσης τάξεως των πραγμάτων. Γνωρίζω την πηγήν όλων τούτων, αλλά δεν την νομίζω επικίνδυνον, υμάς δε ευχαριστώ διότι μου εδείξατε που πρέπει να επιστήσω την προσοχήν μου...

                                        Τέλη Φεβρουαρίου 1829

 

λα) Προς τον Δημήτριον Υψηλάντη

...Ενταύθα πρέπει να σας σημειώσω ότι πολλοί πολλαχώς σπουδάζουσι να διαφθείρωσι και εις στασιασμόν να εμβάλωσι τον στρατόν, όπερ και κατώρθωσαν εις Ναύπακτον. Και περιμένω την λεπτομερήν ιστορίαν του πράγματος ίνα αποφασίσω το δέον. Υμείς δε ελπίζω ότι μετά πάσης προσοχής και αγρυπνίας θέλετε προφυλάξει τα υφ' υμάς στρατεύματα από του μολύσματος, ερχομένου μεν έξωθεν, έχοντος δε και τινας πηγάς εκ του εσωτερικού...

                                      Ναύπλιον 17 Ιουνίου 1829

 

 

 

λβ) Προς τον Αλέξανδρο Στούρτζα

Η επανάστασις εγέννησεν ένα σωρόν ανθρώπων αργών, θελόντων να ζώσιν εκ του δημοσίου, οίτινες, αν εγκαταλειφθώσι, θέλουσι πέσει εκ της απελπισίας εις ληστείαν και πειρατείαν και τότε το έθνος θέλει αναγκασθή να εξοδεύση περισσότερα. Τούτο δεν θέλει διορθωθή παρ' όταν η Ελληνική Κυβέρνησις στερεωθή εντελώς και έχουσα χρήματα και αξιοπιστίαν, δυνηθή να δώση εις τους τοιούτους ανθρώπους γαίας, ίνα κατασταθώσι πολίται καλοί και χρήσιμοι. Γένοιτο!

                                            Αρχές Ιουλίου 1829

 

λγ) Προς τον Γάλλο ιστορικό και περιηγητή Μισό, όταν ερωτήθη αν η Ελλάδα έμελλε να γίνει βασίλειο ή δημοκρατία:

...Ένα τέτοιο πράγμα δεν θα ήτο και τόσον εύκολον! Ανηγέρθη πολλάκις ναός προς τον αληθή Θεόν εκ των στηλών του Διός και της Αθηνάς. Πώς όμως θα ιδρυθή θρόνος επί του εδάφους των αρχαίων δημοκρατιών και εκ της κόνεως αυτών;

                                                    Τέλη 1830

 

λδ) Προς τον Μιχαήλ Σούτσο, πρεσβευτή της Ελλάδας στο Παρίσι

...Σας βεβαιώ δε και πάλι και σας παραγγέλω να βεβαιώσετε όλους, ότι ουδόλως θέλω παρεκτραπή της διαγεγραμμένης πορείας μου, ουδέ θέλω προδώσει ουδέν των χρεών μου, αλλ' όλα θέλω τα εκπληρώση μέχρι της τελευταίας στιγμής. Όταν δε καταμάθω ότι δεν δύναμαι πλέον να σώσω τον δυστυχή τούτον τόπον από τα δεινά του εμφυλίου πολέμου και της αναρχίας, ή από εφεδρείαν στρατευμάτων, τότε θέλω υποβάλλει εις όψιν του Ελληνικού Έθνους και του λοιπού κόσμου την αληθή και ειλικρινήν ιστορίαν των πραγμάτων και των ανθρώπων και θέλω αποχωρήσει έχων το μέγιστον των αγαθών: συνείδησιν καθαράν και ήσυχον...

                                            14 Σεπτεμβρίου 1831

 

 

 

λε) Προς τον Εϋνάρδο

Ας λέγωσι και ας γράφωσι ό,τι θέλουσιν. Έρχεται όμως καιρός ότε οι άνθρωποι ουχί καθ' όσα είπαν ή έγραψαν περί των πράξεων αυτών, αλλά κατ' αυτήν την μαρτυρίαν των πράξεων. Υπό του αξιώματος τούτου ενισχυόμενος, έζησα εν τω κόσμω μέχρι της αποκλίσεως της ζωής μου καταθυμίως. Αδύνατον να αλλάξω σήμερον, αλλά θέλω πράξει το δέον και ας γίνη ό,τι γίνη.

                                            14 Σεπτεμβρίου 1831

 

              ------------------------------------------------------------------------------------

** Επειδή ο Καποδίστριας δεν ήτο λογοτέχνης, δεν έχουμε παρακαταθήκη κείμενα ή ποιήματά του, -ή τουλάχιστον, εγώ δεν κατέχω τέτοια-, έτσι το μόνο που μπορώ να παραθέσω είναι μερικά αποσπάσματα επιστολών του που και το ποιόν του σκιαγραφούν και τις προσπάθειές του ενδεικνύουν και καλύτερα μας γνωρίζουνε θαρρώ, τούτο τον μεγάλον άνδρα του Ελληνικού Γένους. Τα παρόντα, τα έχω αντιγράψει από ένα βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε ο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, το 1976, με ανθολόγηση του Κώστα Δάφνη, επ' ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από τη γέννησή του. Εύχομαι κι ελπίζω ν' απολαύσατε το άρθρο και να προσέξατε μερικές ...τυχαίες ομοιότητες της -τελικά πάντα επαναλαμβανόμενης- ιστορίας.

                                                                                                  Πάτροκλος Χατζηαλεξάνδρου

 

 

Πηγή : Περί...Γραφής